Αφιέρωμα της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ενώσεων Στρατιωτικών (ΠΟΜΕΝΣ) στο "Κίνημα του Ναυτικού" με αφορμή την συμπλήρωση 44 χρόνων από την εκδήλωση της ηρωικής πράξης του πληρώματος του Α/Τ "ΒΕΛΟΣ"
Πέρασαν 44 χρόνια.
Διάστημα μικρό, για να υπάρξει η αντικειμενικότητα στην παράθεση και την κριτική περιγραφή γεγονότων από εμάς τους λίγο νεότερους που τότε μόλις είχαμε γεννηθεί!
Η σημερινή αυτή μικρή αναφορά ΤΙΜΗΣ ΚΑΙ ΔΟΞΑΣ προς τους ήρωες του «ΒΕΛΟΥΣ», 44 χρόνια μετά, θα είναι όσο το δυνατόν αντικειμενική μακριά από πολιτικές σκοπιμότητες, ιδεολογικές προκαταλήψεις και απορρέει από την μελέτη σχετικών πηγών, μαρτυριών και βιβλιογραφίας.
Θα ήταν μεγάλη η ηθική μας ικανοποίηση, να υπάρξει χειροπιαστό ένα αποτέλεσμα που δείχνει ότι σήμερα αντιλαμβανόμαστε ‘πως’ και ‘γιατί’ έλαβε χώρα η ανυπακοή του «ΒΕΛΟΥΣ».
- Η 21η Απριλίου βρίσκει το Πολεμικό Ναυτικό, με την ενεργή αρνητική αντίδραση του Αρχηγού του, την αποστρατεία του, και την αποστρατεία και των Αρχηγών και των άλλων Κλάδων, τις πρώτες κιόλας ώρες της εκδήλωσης του πραξικοπήματος με μια ‘μουδιασμάρα’ που άγγιζε τα όρια της ‘αποφόρτισης’.
Αυτό οφείλονταν στην πολιτική αστάθεια της εποχής που είχε ξεκινήσει με την κρίση που είχε ξεσπάσει από το 1965 μεταξύ του παλατιού και της Κυβερνήσεως του Γεωργίου Παπανδρέου, που επέφερε κοινωνική αναταραχή και δημιουργούσε έντονα αισθήματα ανασφάλειας.
Ταυτόχρονα όμως, ο λαός, δεν είχε την γνώση των παρασκηνιακών ζυμώσεων και των διαδικασιών διαχείρισης ευρύτερων συμφερόντων, άλλων χωρών αλλά και οικονομικών κολοσσών.
Η δικτατορία, κατά την δική της φιλοσοφία, έπρεπε να εξασφαλίσει τη διατήρηση της χώρας στο στρατόπεδο της Δύσης, καταπολεμώντας τον κομμουνισμό, που, όπως διατείνονταν, βρίσκονταν προ των πυλών και που τα πολιτικά κόμματα δεν μπορούσαν όχι μόνο να ελέγξουν, αλλά συνέβαλαν σε μια κοινωνική διαμόρφωση μακράν του Δυτικού Δημοκρατικού μοντέλου.
Η εγκατάσταση της δικτατορίας αρχικά έδωσε μια αρχική ψευδαίσθηση σταθερότητας στη λειτουργία της κοινωνίας, γρήγορα, όμως, έγινε αντιληπτό το τίμημα που έπρεπε να καταβληθεί για τη διατήρησή της, καθ’ όσον, κάθε πραξικόπημα εμπεριέχει την βίαιη ανατροπή της ιεραρχικής δομής της κοινωνίας.
Οι ιδεολογικά αντίθετοι ήταν οι πρώτοι που ‘γεύτηκαν’ τις συνέπειες του πραξικοπήματος. Το δικτατορικό καθεστώς συνέλαβε, εξόρισε, βασάνισε, σκότωσε, για να αποδείξει πλαστές συνωμοσίες και δολοπλοκίες, όχι μόνο χιλιάδες πολιτών αλλά και για πολλά στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεων –και των τριών Όπλων-.
Πολλοί αποτάχθηκαν ή αποστρατεύτηκαν, άλλοι φυλακίστηκαν, βασανίστηκαν ή εξορίστηκαν. Έφτανε για αυτό το να μην είναι υποστηρικτές του καθεστώτος ή να είναι γνωστή η ιδεολογική τους ταυτότητα.
Για το Πολεμικό Ναυτικό, πέρα από την αρχική ‘μουδιασμάρα’, ήταν φανερό ότι τα στελέχη του Πολεμικού Ναυτικού θα εκδήλωναν αντίδραση ενάντια στη χούντα, καθ’ όσον πολύ λίγα μόνιμα στελέχη εκφράσθηκαν ως υπέρμαχοι της δικτατορίας.
Οι πρώτες εντυπώσεις από το καθεστώς ήταν απαράδεκτες και έκαναν λόγο για δήθεν κατάληψη της εξουσίας από τους «Κομμουνιστές».
Την δήθεν επικινδυνότητα αυτών των «κομμουνιστών», από κάθε κοινωνική διαστρωμάτωση, ηλικιωμένων, γυναικών, ανήμπορων, διανοούμενων και απλών πολιτών, τα στελέχη του Πολεμικού Ναυτικού τη διαπίστωσαν με τα ίδια τους τα μάτια αφού το Ναυτικό ανέλαβε τον άχαρο ρόλο να τους μεταφέρει στις νησιωτικές φυλακές και τόπους εξορίας.
Βλέποντάς τα όλα αυτά, οι ψυχραιμότεροι άρχισαν να σκέφτονται τρόπους αντίδρασης.
Γιατί, όμως, το Πολεμικό Ναυτικό δεν ‘έγινε ένα’ με τη χούντα;
Εξηγήσεις υπάρχουν πολλές. Ωστόσο η πλέον βασική είναι αυτή που θεωρεί ότι τα στελέχη του Πολεμικού Ναυτικού, οποιαδήποτε κι αν είναι η καταγωγή τους και οποιαδήποτε είναι η ιδεολογία τους υπηρετούν την αποστολή τους προς την πατρίδα, έχοντας βρει την ισορροπία μεταξύ της αυστηρής τήρησης των υποχρεώσεών τους αλλά και της απολαβής των δικαιωμάτων τους.
Και αυτή η τήρηση της ισορροπίας είναι που διατάραξε η δικτατορία, με αποτέλεσμα να αναγκάζονται να αμελούν τις υποχρεώσεις τους τις απορρέουσες από τον όρκο τους και το επάγγελμά τους αφού δεν αναγνωρίζονταν κανένα δικαίωμά τους και κάθε έννοια κοινωνικής και επαγγελματικής ιεραρχίας αμφισβητούνταν.
Και η πρώτη ευκαιρία δόθηκε τον Δεκέμβριο του 1967, όταν ο τότε Βασιλιάς, προσπάθησε με στρατιωτικό αντικίνημα να ανατρέψει τη χούντα, αλλά, χωρίς τον απαιτούμενο σχεδιασμό.
Το Πολεμικό Ναυτικό, βγήκε στο πέλαγος για να στηρίξει την προσπάθεια ανατροπής της χούντας και την επαναφορά της δημοκρατίας. Ωστόσο, ο τότε Βασιλιάς απέτυχε, η ηγεσία του Ναυτικού αποστρατεύτηκε και το Ναυτικό δεν μπορούσε παρά να υπακούσει στην ηγεσία του που όμως πλέον ήταν χουντική.
Ακολούθησαν άλλα γεγονότα αντίστασης του Πολεμικού Ναυτικού κατά της χούντας, τα οποία, συνοπτικά είναι :
- Η ενεργοποίηση των μονίμων στελεχών Τάξης που εισήλθε στη Σχολή Ναυτικών Δοκίμων το 1948, που συνδέθηκαν με αντιστασιακές οργανώσεις σε όλη την Ελλάδα και συνεργάστηκαν με αντιχουντικά στελέχη της Πολεμικής Αεροπορίας αλλά και του Στρατού Ξηράς.
- Η ένταξη πολλών υπαξιωματικών του Ναυτικού στην αντιστασιακή οργάνωση «Δημοκρατική Άμυνα».
- Η μύηση στελεχών τα οποία υπέγραφαν και όρκο ότι θα αγωνιστούν για την επάνοδο της δημοκρατίας στην Ελλάδα από έναν μικρό πυρήνα αποφασισμένων μονίμων στελεχών του Πολεμικού Ναυτικού κατά το έτος 1969 και
- Η ετοιμότητα, από τον Σεπτέμβριο του 1972, του Πολεμικού Ναυτικού, με την ήδη εξασφαλισμένη συμπαράσταση δημοκρατικών στελεχών της Πολεμικής Αεροπορίας και του Στρατού Ξηράς και με διασυνδέσεις με αντιστασιακές ομάδες πολιτών, όπως προαναφέραμε, να δράσει αμέσως, για την πλήρη επαναφορά της χώρας στο Δημοκρατικό πολίτευμα.
Τον Φεβρουάριο του 1973 έλαβε χώρα εξέγερση των φοιτητών στη Νομική Σχολή Θεσσαλονίκης, και Αθηνών. Ήταν μια αυτόνομη αντίδραση των νέων κόντρα στον ολοκληρωτισμό της δικτατορίας και ενέπνευσε με αποφασιστικότητα και τα στελέχη του Πολεμικού Ναυτικού, οδηγώντας στην απόφαση για εκδήλωση του Κινήματος της 22 Μαΐου 1973.
Ο Κυβερνήτης του «ΒΕΛΟΣ», Αντιπλοίαρχος Παππάς, αποσχίστηκε από την δύναμη του ΝΑΤΟ και ζήτησε πολιτικό άσυλο στην Ιταλία. Σκοπός του η αποκάλυψη, στην προγραμματισμένη για τον Ιούνιο του 1973 Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στην Κοπεγχάγη, τόσο της έκτασης του Κινήματος του Ναυτικού όσο και της γενικότερης αντίθεσης των Ενόπλων Δυνάμεων αλλά και των πολιτών στη δικτατορία.
Η αποφασιστικότητα του Αντιπλοίαρχου Παππά αλλά και η ηγετική του φυσιογνωμία οδήγησε το σύνολο σχεδόν του πληρώματος του «ΒΕΛΟΥΣ» να τον ακολουθήσει εκδηλώνοντας με πράξεις μια κορυφαία αντιδικτατορική δράση και αψηφώντας τους κινδύνους.
Η αποκάλυψη των σχεδίων και η άμεση αντίδραση της χούντας με τη σύλληψη των πρώτων κινηματιών απέτρεψε την εκδήλωση του κινήματος. Δεν απέτρεψε, όμως, την εκπλήρωση του σκοπού του.
Η χούντα προσπάθησε να μειώσει την αρχική εντύπωση. Το κρατικό ραδιόφωνο της εποχής ανακοίνωνε : «Οι νοσταλγοί του παρελθόντος, η επανάκαμψις του οποίου θεωρείται αδύνατος και αδιανόητος απεφάσισαν να προβούν εις κάποια κίνησιν……αλλ’ ως κατά κανόνα συμβαίνει, υπήρξε και αυτή οπερετική ως σύλληψις και ως εκτέλεσις»!
Ο πρωτεργάτης του κινήματος Αντιπλοίαρχος Παππάς, έχοντας και το σύνολο των όρκων στην κατοχή του, παρουσίασε ντοκουμέντα στη Σύνοδο του ΝΑΤΟ στην Κοπεγχάγη κατά της δικτατορίας.
Στη συνέχεια, τόσο ο ίδιος ο Αντιπλοίαρχος όσο και οι ακόλουθοί του ενημέρωναν την Παγκόσμια κοινή γνώμη με στοιχεία που κατέρριπταν την εικόνα ότι οι Ένοπλες Δυνάμεις στηρίζουν την δικτατορία.
Αποκάλυψε και προβλημάτισε τους ορατούς και αόρατους υποστηρικτές της χούντας και κατέστησε το Κίνημα του Ναυτικού ως την ηγετική πράξη που σε συνειδητή σύζευξη και με τους άλλους Κλάδους των Ενόπλων Δυνάμεων και τις λοιπές κοινωνικές αντιστασιακές ομάδες έδειχναν την αρχή του τέλους της χούντας.
Ταυτόχρονα, από τις απολογίες των συλληφθέντων αξιωματικών έβγαιναν στην επιφάνεια στοιχεία που έφερναν το καθεστώς σε πολύ δύσκολη θέση. Δηλαδή, θα έπρεπε να καταργηθεί ολόκληρο το Πολεμικό Ναυτικό…..για να τιμωρηθούν οι υπαίτιοι ; Τέλος, ελάμβαναν χώρα πιέσεις οι πιέσεις από την διεθνή κοινή γνώμη για επιστροφή της Δημοκρατίας.
Ως μόνη διέξοδο για τη διατήρησή του στην εξουσία, ο Γεώργιος Παπαδόπουλος αποφάσισε την αποφυλάκιση των κινηματιών, έδωσε τη Γενική Αμνηστία σε όλους τους πολιτικούς εξόριστους, κρατούμενους και υπόδικους –με μοναδική εξαίρεση τον Αντιπλοίαρχο Παππά και τους ακολούθους του-, πραγματοποίησε Δημοψήφισμα για το εάν το πολίτευμα θα είναι Βασιλευομένη ή όχι Δημοκρατία, διόρισε τον εαυτό του Πρόεδρο της Δημοκρατίας και ανέθεσε τον σχηματισμό πολιτικής κυβέρνησης υπό τον Μαρκεζίνη εξαγγέλλοντας, για πρώτη φορά μετά 6 χρόνια, ελεύθερες εκλογές σε απώτερο, βεβαίως, χρόνο.
Το Κίνημα του Ναυτικού συγκλόνισε θεμέλια της δικτατορίας, αναζωπύρωσε τη νεανική φωτιά της Νομικής και οδήγησε τους νέους, λίγους μήνες μετά, στην εξέγερση του Πολυτεχνείου και μέσα από την Κυπριακή τραγωδία την επαναφορά της Δημοκρατίας στην Ελλάδα στις 24 Ιουλίου 1974 με την άφιξη του Κωνσταντίνου Καραμανλή.
Ο αγώνας του Αρχιπλοίαρχου Παππά και των ακολούθων του στο Κίνημα του Ναυτικού, μαζί με τους αγώνες των φοιτητών της Νομικής και του Πολυτεχνείου, από όλες τις ιδεολογικές παρατάξεις, κόντρα στον φασισμό, δεν πρέπει να θυσιάζονται ανεκμετάλλευτοι από τη γενιά μας στα πλαίσια μόνο των επετειακών εκδηλώσεων, αλλά να γίνονται πυξίδα ζωής ώστε ποτέ πια να μην χρειασθεί να αμφισβητηθεί η Δημοκρατία στον τόπο μας.
